ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ
Στη περιοχή της Νέας Ερυθραίας παλαιότερες έρευνες και πρόσφατες ανασκαφές  αποκαλύπτουν τα ακόλουθα αρχαιολογικά ευρήματα,άγνωστα σχεδόν στους κατοίκους της.
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΟΧΥΡΩΣΗ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΑΚΙ
Το ύψωμα Καστράκι (501μ) στο Καστρί είναι το δυτικότερο άκρο της Πεντέλης με πανοραμική θέα του λεκανοπεδίου της Αττικής.Στην κορυφή του σχηματίζεται μεγάλο μακρόστενο ωοειδές βραχώδες πλάτωμα,από Βορρά (Εκάλη) πρός Νότο (Πολιτεία),το οποίο περιβάλλεται περιμετρικά με οχυρωματικό τείχος (α) με μήκος 415μ,ύψος 2.5-3μ και πάχος 1,5μ. Είναι κατασκευασμένο με ακατέργαστες γκρίζες λίθινες πλάκες χωρίς συνεκτικό μεταξύ τους υλικό (ξερολιθιά).Σώζεται σε όλο το μήκος του και διατηρείται καλύτερα στην δυτική του πλευρά προς την Λεωφόρο
 Θησέως,με μοναδική πύλη εισόδου στην νότια πλευρά του.Μέσα στον οχυρωματικό του χώρο υπάρχουν κατά σειρά τα ακόλουθα ερείπια κτισμάτων:
*Πύργος (b) με διαστάσεις 12,70 Χ 9,20μ και πάχος 1,5μ δίπλα ακριβώς από την πύλη που στέγαζε την φρουρά και ταυτόχρονα χρησίμευε ως παρατηρητήριο.
*Ναΐσκος του Αγίου Φανουρίου 30 μέτρα μέσα από τον Πύργο κατασκευής του 1957 του Ερυθραιώτη Παναγιώτη Μαρτάκη (Τσεσμές 1917-Νέα Ερυθραία 1991).
*Κτίριο διαστάσεων (c)  10X10μ έξη δωματίων και δίπλα άλλο 7,5 Χ 4,5 σε απόσταση 35 μέτρων από τον Άγιο Φανούριο,μάλλον χώροι ενδιαιτήσεων και διοικητηρίου αντίστοιχα.
*Σειρά κτισμάτων (d,e) μικρών διαστάσεων απέναντι από τα προηγούμενα εφαπτόμενα στην ανατολική πλευρά του τείχους, και θεμελιωμένα σε βάθος 2μ για την φύλαξη των όπλων και των εφοδίων.
*Βορειότερα δύο άλλα κτίσματα σε πολύ κακή κατάσταση απροσδιόριστης χρήσεως.Όλα αυτά τα ερειπωμένα κτίσματα με πάχος των τοιχών τους 0,30-0,50μ είναι κατασκευασμένα με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια υλικά με εκείνα του τείχους.Σε όλο το πλάτωμα εντοπίστηκαν τμήματα από λακωνικές κεραμίδες και πήλινα αγγεία (κάνθαροι,λεκανίδες) και σκεύη (πινακίδια,πιάτα λεκάνες).Σημαντικό εύρημα κρυμμένος ‘‘θησαυρός’’ από 50 χάλκινα βυζαντινά νομίσματα της εποχής του Λέοντα Σγουρού (1203μχ) που φυλάσσονται στο νομισματικό μουσείο των Αθηνών.Μέχρι
 πρόσφατα επικρατούσε η άποψη οτί η οχύρωση κατασκευάστηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821,αλλά με νεότερες έρευνες του 1960 διαπιστώθηκε ότι το τείχος δεν ήταν συμβατό με την χρήση πυροβόλων όπλων,ενώ η χρονολογική ταύτιση των κινητών ευρημάτων με άλλα παρόμοια διαφόρων οχυρωματικών θέσεων απέδειξε ότι ανήκουν στην Ελληνιστική Περίοδο.Πράγματι στο χρονικό διάστημα 310-285 π.χ. Υπήρξαν συνεχείς επιδρομές Μακεδόνων Στρατηγών (Δημήτριος Πολιορκητής,Αντίγονος,Γονατάς) με αλλεπάλληλες πολιορκίες και καταλήψεις των Αθηνών
 που δικαιολογούν την κατασκευή αμυντικών οχυρωματικών έργων στα σύνορα της ευρύτερης περιοχής της. Επισημαίνεται επίσης ότι κατά την περίοδο του Βυζαντίου και της Επαναστάσεως του 1821 δεν εγιναν  αξιόλογες πολεμικές συγκρούσεις εκει
Η περιοχή έχει πρόσφατα (2010) κηρυχτεί από το Υπουργείο Πολιτισμού προσωρινώς αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ 593 /31.12.2010)
ΑΔΡΙΑΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΜΟΡΤΕΡΟ
Κατασκευάστηκε το 126-140μχ για την υδροδότηση των Αθηνών.Τεράστιο έργο για την εποχή του είχε μήκος 25 χιλιομέτρων στην διαδρομή:Πάρνηθα-Χελιδονού-Ν.Ιωνία-Χαλάνδρι-Αμπελόκηποι-Αθήνα (Κολωνάκι) με 12 μικρότερα ενισχυτικά υδραγωγεία της Κηφισιάς με διαδρομή:Κοκκιναράς-οδοί Μουσών-Π.Τσαλδάρη-Χ.Κοκκινάκη-Χελιδονού και του Φασίδερι στα σύνορα Αγίου Στεφάνου Εκάλης που διοχέτευε στον κύριο κορμό του Αδριάνειου τα νερά των Βόρειων πηγών του Κηφισού ποταμού.
Ανακαλύφθηκε τον Ιανουάριο 1901 κατά την διάρκεια εργασιών επαναλειτουργίας του Αδριάνειου.Έχει μήκος 4.900μέτρα και ακολουθεί την διαδρομή:Άγιος Στέφανος-Κάτω Εκάλη (Τρινέμεια,Φασίδερι)-Μορτερό (δάσος ιδιοκτησίας εταιρίας Νηρέα-Οικολογικό πάρκο-όδός Γυμναστηρίου-Λεωφόρος Ερυθραίας-αρχή οδού Τατοίου-Αδάμες-Χελιδονού.
Είναι σε όλο το μήκος του υπόγειο λαξευμένο σε βάθος 20-30μ σε σήραγγα ύψους 1,30-1,50μ και πλάτους 0,80-0,90 ‘‘καλώς κατασκευασμένον με τρόπον μεθοδικότατον’’ σύμφωνα με την αναφορά των μηχανικων που εκτελούσαν με 50 εργάτες την αποκάλυψη και τον καθαρισμό του.Το υδραγωγείο υπολογίζεται ότι διέθετε 80 περίπου φρεάττια (φανούς) εξαερισμού σε απόσταση 60-80μ μεταξύ τους,από τα οποία 8 είναι σήμερα ορατά διαστάσεων 3Χ4μ που έχουν υποστεί καθίζηση ενώ 3 από αυτά διατηρούν στο στόμιο τους μέρος της εσωτερικής πέτρινης επένδυσης τους.
 Ευρίσκονται εντός της ιδιοκτησίας Νηρέα και στο Οικολογικό Πάρκο στο Μορτερό κατά μήκος της οδού Γυμναστηρίου.Το υδραγωγείο λειτούργησε από το 1903 μέχρι το 1932 που ενεργοποιήθηκε η λίμνη Μαραθώνος με παροχή νερού 30% της συνολικής απόδοσης του Αδριάνειου.Τότε πραγματοποιήθηκε η εκτροπή του στην περιοχή της Χελιδονούς με τσιμεντένιο υπόγειο αγωγό παροχέτευσης για την άρδευση των καλλιεργειών της περιοχής Λυκόβρυσης-Κουκουβαούνων.Το 1936 αποφασίστηκε η κατασκευή φράγματος στο Φασίδερι το οποίο βομβαρδίστηκε από τους
 Ιταλούς την 28η Οκτωβρίου οι οποίοι εσφαλμένα το θεώρησαν αμυντική θέση υποστήριξης του αεροδρομίου Τατοίου. Τελικά οι εργασίες ξεκίνησαν το 1948 αλλά διεκόπησαν σχεδόν αμέσως.Έκτοτε και μέχρι το 1961 το έργο συμπεριλαμβάνεται στους εκάστοτε προϋπολογισμούς και τελικά εγκαταλείπεται καθώς οι υπο αρδευση περιοχές πυκνοκατοικήθηκαν Το υδραγωγείο στο Μορτερό έχει κηρυχτεί προσωρινός  αρχαιολογικός χώρος με το ίδιο ΦΕΚ της οχύρωσης του Καστρακίου.
ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΟΡΤΕΡΟ
Σε σωστική ανασκαφή της Β΄ Εφορίας Αρχαιοτήτων το 2008 σε οικοδόμηση οικόπεδο στην γωνία των οδών Εθν.Αντιστάσεως και Λήμνου αποκαλύφθηκε οικισμός της Νεώτερης Νεολιθικής περιόδου (5300-2300πχ) σε έκταση 2 και πλέον στρεμμάτων και σε βάθος μόλις 20 εκατοστών  και χρήση  του χώρου για μεγάλο διάστημα.Εντοπίστηκαν επάλληλα δάπεδα από καλά πακτωμένο (πατημένο) χώμα και χαλίκια για την διαμόρφωση ομαλής επιφάνειας στην οποία υπήρχαν οπές που στήριζαν τις πρωτόγονες κατοικίες.Σε όλη την έκταση του οικισμού υπήρχαν θραύσματα από
 λίθινα αγγεία και λεπίδες από οψιανό (σκληρό ορυκτό πέτρωμα της Μηλου) σε ποικίλες μορφές όπως ξέστρα,μαχαίρια,πριόνια,σουβλιά,αιχμές βέλων και δοράτων για την κατεργασία των οστών και του δέρματος των ζώων καθώς και για το κυνήγι τους.Επιπλέον εντοπίστηκαν μικρά αβαθή ορύγματα (λάκκοι) με σχεδόν κυκλικό σχήμα για την φύλαξη στερεών τροφών και σε άλλα θραύσματα πήλινων αγγείων για την αποθήκευση και διατήρηση τους.Λόγω του μικρού βάθους του οικισμού έχουν καταστραφεί  οι0ιλίθινοι τείχοι του όπως μαρτυρούν πολλοί
 διάσπαρτοι μικροί λίθοι από ασβεστόλιθο.Διαπιστώθηκε επίσης η διέλευση μικρού ρεύματος μέσα στον οικισμό με κατεύθυνση προς τον Κηφισσό του οποιου προφανώς ήταν παραπόταμος.Τα ευρήματα αν και ‘‘ταπεινού χαρακτήρος’’ αποτελούν σημαντικά στοιχεία της προϊστορικής έρευνας της ευρύτερης περιοχής.Μετά το τέλος της ανασκαφής ο χώρος αποδόθηκε στους ιδιοκτήτες και οικοδομήθηκε.
ΑΓΡΟΙΚΙΑ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΟ ΜΟΡΤΕΡΟ
Σε σωστική ανασκαφή το 2006 από την ίδια εφορία σε οικόπεδο της οδού Οινουσών αποκαλύφθηκαν σε βάθος 1,5μ κτίσματα που ανήκαν σε αγροικία των Κλασσικών Χρόνων (490-400πχ) που κατοικήθηκε τουλάχιστον για 200 χρόνια.Τα κτίσματα από 2 δωμάτια,αποθήκη και χώρο φύλαξης των ζώων διατηρούσαν τα θεμέλια και τα τοιχώματα τους σε ύψος 1-1,5μ.Στο χώρο βρέθηκαν τμήματα από αμφορείς αγγεία και σκεύη οικιακής χρήσεως καθώς και μικρό τεμάχιο μολύβδου ίσως εισιτήριο παραστάσεως αρχαίου θεάτρου.Η αγροικία θεωρήθηκε απομονωμένη που δεν ανήκε σε
 οργανωμένο οικισμό.Μετά την ανασκαφή το οικόπεδο οικοδομήθηκε.
ΙΧΝΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΤΟΥ ΛΟΒΕΡΔΟΥ
Στο δυτικό παράδρομο της Εθνικής οδού όπου ήταν το αμαξοστάσιο του Δήμου Νέας Ερυθραίας από την αρχαιολογική υπηρεσία εντοπίστηκαν το 2010 ίχνη καταχωμένου αρχαίου τοίχου μήκους τουλάχιστον 10 μέτρων καθώς και αριθμός οστράκων, Οχώρος εξετάζεται από την Αρχαιολογία η οποία σύντομα θα προβεί σε σχετική ανακοίνωση. 
ΑΡΧΑΙΟ ΜΙΚΡΟ ΚΤΙΣΜΑ ΣΤΙΣ ΟΧΘΕΣ ΤΟΥ ΚΗΦΙΣΣΟΥ
Κοντά στην δυτική όχθη του Κηφισσού πάνω από την πηγή του Λοβέρδου υπάρχουν ερείπια μικρού κτίσματος 5 Χ 2,5μ με είσοδο στην στενή Βόρεια πλευρά του.Η τειχοδομία του αποτελείται από πωρόλιθους και διατηρείτε περιμετρικά σε ύψος 0,35-0,55μ.Τμήματα της έχουν διασκορπιστεί στον περιβάλλοντα χώρο και εντός του κτίσματος όπου υπάρχουν λίγα όστρακα και σπαράγματα (κομμάτια) από γκρίζο μάρμαρο.Η θέση μάλλον δεν είναι γνωστή στην Αρχαιολογική υπηρεσία.
ΡΩΜΑΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΕΡΥΘΡΑΙΑ
Στο χώρο του Ηρώου της Νέας Ερυθραίας στην αρχή του Καστριού καθώς και στην εφαπτόμενη του οδό Α. Κοραή μέχρι την δεκαετία του 1950 υπήρχαν αρκετά ορατά κατάλοιπα μεγάλου Ρωμαϊκού κτηριακού συγκροτήματος, μαρμάρινη κλίμακα και χτιστές δεξαμενές. Στο νότιο τμήμα του Ηρώου το 1960 διενεργήθηκε περιορισμένη ανασκαφή με άγνωστα αποτελέσματα. Η τοποθεσία ήταν ήδη γνωστή στους παλαιούς Ερυθραιώτες και υπήρχε μάλιστα μυθώδης φήμη  ότι εκεί υπήρχε κρυμμένος θησαυρός από χρυσά νομίσματα,ασημένια σκεύη και αγάλματα κρυμμένα όλα σε
 υπόγειες στοές.
ΠΗΓΕΣ
*James Mac Gredie:Fortifield Militarry Camps in Attica. New Jersey 1965
*Josian Ober: Fortres in Attica.Bril 1985
*Curtious Ernst-Caupert: Karten Von Attika Berlin 1895
*Στράβωνας: γεωγραφικά
*Ανδρέας Κορδελλάς: Mελέτη της ύδρευσης Αθηνών Αθήνα 1899
*Εφημερίδες:Νέα Ερυθραία κάθε εβδόμαδα,Εμπρός,Εστία,Ακρόπολις 









");