Παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Οικονόμου «Όταν ο παππούς γερνούσε κι εγώ μεγάλωνα»

 Γιώργος Κανελλόπουλος | 12/06/2009 |


Ο αντιδήμαρχος Νίκος Καραφωτίου που προλόγισε το βιβλίο, ο συγγραφέας Γιάννης Οικονόμου κια η πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Μαρία Μενδωνίδου

Με την προτροπή του συγγραφέα να υλοποιηθεί στη Νέα Ερυθραία το υπέρτατο αγαθό του πολιτισμού, που είναι ο διάλογος και να ανακαλύψουν τις ρίζες τους οι Μικρασιάτες και οι «κληρονόμοι» τους, «πέρα από το 1922, αντλώντας από ακόμη βαθύτερα, πνευματικούς χυμούς μεγάλη αξίας», έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Οικονόμου «Όταν ο παππούς γερνούσε κι εγώ μεγάλωνα». Η αυλή του Πνευματικού Κέντρου στη βίλα Κώστα γέμισε από κόσμο την Πέμπτη 4 Ιουνίου, αλλά και από μνήμες τη παλιάς Ερυθραίας, όπως και από νότες ελληνικής φιλοσοφίας.
 Το βιβλιαράκι 44 σελίδων που εξέδωσε με δικά του έξοδα και διαθέτει δωρεάν ο Γιάννης Οικονόμου (Χαρχαλιάς) ή Χαρχαλογιάννης Β , όπως αρέσκεται να τον αποκαλούν και υπογράφει στην τελευταία του σελίδα, αποτελεί ένα φόρο τιμής, όχι μόνο στη μικρασιατική Ερυθραία, αλλά κυρίως στην ελληνικότητα που κουβάλησαν οι πρόσφυγες μαζί με τα λιγοστά υπάρχοντά τους, από την άλλη πλευρά του Αιγαίου. Ο λόγος προφανής, όπως τον αφηγείται μέσα στις σελίδες του βιβλίου του: ο παππούς γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου, απόγονος του Διονύσου και της Αριάδνης, κι ας έλεγε με καμάρι ότι είναι πρόσφυγας από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Πάνω απ όλα ήταν Έλληνας, γι αυτό έζησε τη μοίρα του Έλληνα. Έζησε κι εκείνος την οδύσσειά του. Από την Απείρανθο στα Βουρλά, αιχμαλωσία στα βάθη της Τουρκίας και μετά στη Νέα Ερυθραία. Σίγουρα, η ιστορία αυτή έχει επαναληφθεί πολλές φορές. Το Αιγαίο, ως ανθρωπογεωγραφική περιοχή με ποικίλες επιρροές, αποτέλεσε ένα χωνευτήρι συνεχών πληθυσμιακών μετακινήσεων, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Έτσι και ο παππούς του Γιάννη Οικονόμου, γνωστός με το παρατσούκλι Χαρχαλογιάννης, πρώτα μετανάστευσε από τη Νάξο στα Βουρλά της Μικράς Ασίας και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Νέα Ερυθραία, όταν ιδρύθηκε ο προσφυγικός συνοικισμός και μοιράστηκαν οι κλήροι, γύρω στα 1926-1928.
 Στο μαγαζί του, στην αγορά της Νέας Ερυθραίας που κρατάει εδώ και τρεις γενιές από πατέρα σε γιο, μεταξύ διαφόρων προϊόντων καθημερινής και οικιακής χρήσης, επάνω στον πάγκο φιγουράρει και κάτι που δεν είναι προς πώληση. Είναι οι ιστορίες της ζωής του, η παρακαταθήκη που του άφησε ο παππούς του για τις επόμενες γενιές. Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν κατ αρχήν να διασωθούν οι ιστορίες του παππού, του μπάρμπα Γιάννη Χαρχαλιά. Μέσα από τις σελίδες του περνάνε οι εικόνες από τη ζωή στα Βουρλά της Μικράς Ασίας, το δράμα των προσφύγων και τα πρώτα χρόνια στη Νέα Ερυθραία. Ο Γιάννης Οικονόμου, όμως, δεν στέκεται μόνο εκεί. Θέλει να δείξει ότι οι ρίζες μας πάνε πολύ πιο πίσω αλλά και ότι τελικά τα παραμύθια είναι πραγματικά. Γι αυτό, άλλωστε, ξεκινάει με έναν πλατύτερο προβληματισμό, μιλάει για τον Καζαντζάκη, για τον Πλάτωνα, ακόμη και για τον Ντοστογιέφσκι, ο οποίος έλεγε: «Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτα πιο φανταστικό από την πραγματικότητα».

Βιβλίο «αξία»
 Η πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Μαρία Μενδωνίδου, προλογίζοντας τη βραδιά ανέφερε πως «το βιβλίο είναι δύναμη, είναι γνώση, είναι αξία και πόσο μάλλον όταν το βιβλίο αυτό έχει γραφεί από ένα συμπολίτη μας που βλέπουμε καθημερινά στη Νέα Ερυθραία. Ο πολιτισμός είναι ελπίδα και πρέπει να τον πλησιάζουμε». Η ίδια ευχαρίστησε ιδιαίτερα για ό,τι προσφέρει ο Γιάννης Οικονόμου στην πόλη του και θα συνεχίσει να προσφέρει για πολλά χρόνια. Η δήμαρχος Βασιλική Ταμβάκη που δεν παραβρέθηκε στην εκδήλωση λόγω έκτακτης υποχρέωσής της, έστειλε προσωπική επιστολή της προς το συγγραφέα, ευχαριστώντας τον «για τη μεγάλη συγγραφική προσφορά του στην ιστορία της Νέας Ερυθραίας».
 Ο αντιδήμαρχος Νίκος Καραφωτίου, που ανέλαβε να κάνει την παρουσίαση του βιβλίου, αναφέρθηκε αρχικά στις συγγραφικές προσπάθειες των πνευματικών ανθρώπων της πόλης και σε όσα βιβλία γράφτηκαν για τη Νέα Ερυθραία, δίνοντας έπειτα τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, ξάδερφού του Γιάννη Οικονόμου. Όπως είπε μεταξύ άλλων: «Ο Γιάννης Οικονόμου βρέθηκε από μικρός στο μεροκάματο, ενώ ταυτόχρονα σπούδαζε στη μέση εμπορική σχολή στην Αθήνα. Τον απορρόφησε η οικογενειακή επιχείρηση, από τις λίγες εναπομείνασες στη Νέα Ερυθραία που πάει από πατέρα σε γιο και διατηρείται για τρεις γενιές. Στο διάστημα της εφηβείας και των μετεφηβικών του χρόνων παρουσίασε μια περίεργη για την εποχή εκείνη και τον τόπο που ζούσε, πνευματική αφύπνιση και ενδιαφέρον. Ως λαθραναγνώστης διάβασα τα πρώτα βιβλία του Καζαντζάκη από τη βιβλιοθήκη του. Μονίμως αθόρυβος και χαμηλού προφίλ στράφηκε προς τη φιλοσοφία. Μου είχε εμπιστευθεί το σκοπό του και την επιθυμία του, όσα μάζευε σε χειρόγραφα, να τα δημοσιεύσει. Το βιβλίο το δίνει ιδίοις εξόδοις και δεν περίμενα ότι θα με συγκινούσε τόσο πολύ. Λέει για τον παππού του και τη ζωή του, τον οποίο θυμόμαστε σαν σε όνειρο, μια κλασική μικρασιάτικη φιγούρα. Ο Γιάννης Οικονόμου μάς γυρίζει πίσω στο Μορτερό με τα πατητήρια και τα αμπέλια, όταν ήταν ένας τόπος ελκυστικός. Μας θυμίζει την πιάτσα και την αγορά της Νέας Ερυθραίας. Ψάχνοντας στο βιβλίο και ασχολούμενος με τα παρατσούκλια των Ερυθραιωτών, διαπίστωσα ότι το Χαρχαλιάς ως προσωνύμιο του προπάππου του παππού του, ο οποίος ήταν μεγάλος παράγοντας στην Απείρανθο της Νάξου, διεκδικεί το αρχαιότερο παρατσούκλι της Ερυθραίας».
 Ο συγγραφέας από την πλευρά του συστήθηκε ως «χρωματοπώλης της Νέας Ερυθραίας και με αυτόν τον τίτλο θα παραμείνω». Ο ίδιος δήλωσε ότι η σημερινή εκδήλωση δεν είναι για το βιβλίο του, αλλά η αφορμή «για να βρεθούμε, να συζητήσουμε και να έχουμε μια πνευματική επαφή. Το διαθέτω δωρεάν στη μνήμη των προγόνων μου, το παίρνετε και μορφώνετε γνώμη, όπως λέει και ο Πλάτων». Ο Γιάννης Οικονόμου έκανε μια σύντομη αναδρομή σε περιστατικά που τον οδήγησαν να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία και την αρχαία ελληνική γραμματεία. «Το μεγαλύτερο δώρο που μου έδωσε η θεά τύχη ήταν τα βιβλία και το θέατρο», είπε ο ίδιος, αναφερόμενος στους πρώτους συγγραφείς που τον επηρέασαν στα νεανικά του χρόνια, τον Νίκο Καζαντζάκη και τον ποιητή της χριστιανικής δράσης, ανθρωπιστή Αλβέρτο Σβάιτσερ, αλλά και τι πρώτες παραστάσεις που παρακολούθησε, κατεβαίνοντας δειλά-δειλά ως νεαρός τα σκαλιά του Θεάτρου Τέχνης του Κάρολου Κουν. «Από εκεί έμαθα τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς, την αρχαία ελληνική τραγωδία, την κωμωδία του Αριστοφάνη, ενώ ο οίστρος είχε μπει για τα καλά στο μυαλό μου και διάβαζα συνέχεια τα βιβλία του Καζαντζάκη και του Αλβέρτου Σβάιτσερ. Αυτά ήταν τα δυο πανεπιστήμια της ζωής μου. Από τότε μέχρι σήμερα το βιβλίο έχει γίνει κάτι απαραίτητο για μένα», σημείωσε ο συγγραφέας και προέτρεψε το κοινό να δωρίζει στους νεώτερους βιβλία.
 Όσο για το διακαή του πόθο; «Αλλού έχουμε χάσει το θησαυρό μας και τον ψάχνουμε εκεί που χτυπούν οι προβολείς της τηλεόρασης, των εφημερίδων, των περιοδικών, των Μ.Μ.Ε. Δεν είμαστε μάζα, καθένας μας είναι άτομο κι έχει τις αξίες του. Ο πόθος μου είναι όλοι μαζί να προσπαθήσουμε στη σωστή κατεύθυνση να βρούμε το θησαυρό μας με εκδηλώσεις σαν τη σημερινή. Ο Πλάτων έλεγε ότι το υπέρτατο αγαθό του πολιτισμού είναι ο διάλογος. Από την άλλη πλευρά, οι ρίζες μας ως Μικρασιάτες δεν φτάνουν στο 1922, πάνε ακόμη βαθύτερα και αντλούν πνευματικούς χυμούς μεγάλης αξίας. Έχουμε παραμελήσει την κληρονομιά μας», υπογράμμισε ο Γιάννης Οικονόμου και κάλεσε στο βήμα για να πει δυο λόγια περί ελληνικής φιλοσοφίας, τον πνευματικό του φίλο, καθηγητή φιλοσοφίας κ. Μοσχονά. Μεταξύ όσων παρακολούθησαν την εκδήλωση, ήταν η οικογένεια, η  σύζυγος και τα παιδιά του Γιάννη Οικονόμου, εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου της πόλης μας, όπως ο φιλόλογος Αχιλλέας Κοντοστάθης, επικεφαλής δημοτικών παρατάξεων, όπως ο Γιάννης Τσαγκάρης από την Ενωτική Κίνηση Πολιτών και η Μαρίνα Πετούση από τη Δημοτική Αναγέννηση, αλλά και αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι της Νέας Ερυθραίας.